[Wiki] FSM

mat69a

FSM czyli Fabryka Samochodów Małolitrażowych to przedsiębiorstwo państwowe działające w latach 1971-1992, obejmujące wytwórnie samochodów w Bielsku-Białej i Tychach. Poza samochodami w różnych filiach produkowano podzespoły samochodowe, a nawet rowery (składane i dziecięce) i noże do kos.
Krótka historia
FSM powstało w 1971 roku z przekształcenia WSM Bielsko, do której włączono wiele zakładów mechanicznych z regionu (np. kuźnie z Ustronia i Skoczowa, w marcu 1971 - Skoczowską Odlewnię Żeliwa, Zakłady Sprzętu Motoryzacyjnego "Polmo" w Sosnowcu produkujące osprzęt elektryczny, odlewnię aluminium w Zakładach Mechanicznych w Bielsku, Zakłady Metalowe w Bielsku, zakład "Romet" w Czechowicach-Dziedzicach. Łącznie kombinat FSM skupiał 12 zakładów. Dla produkcji licencyjnego Fiata 126p wybudowano nową fabrykę w Tychach (1975). Część opłat licencyjnych i należności za dostawy urządzeń technologicznych spłacano eksportem silników do produkowanego do 1980 roku we Włoszech Fiata 126.

Pierwszym powstającym w fabryce samochodem była Syrena 104, której montaż szkolny rozpoczął się w październiku 1971 r. Do końca roku zmontowano 117 sztuk. Następny model to FSM Syrena 105, której produkcję przejęto z FSO. Oficjalnie produkcję przeniesiono 21 sierpnia 1972 roku. W 1972 roku wyprodukowano 9002 szt. Syren 104 i 105. Nieco później wprowadzono do produkcji zaprojektowane na miejscu jej odmiany towarowe FSM Syrena R-20 (od 1973) i FSM Syrena Bosto (od 1974). W 1974 roku wyprodukowano 39 028 szt. wszystkich wersji Syren. W latach 1975-1980 powstawało ich 35,5-38,0 tys. sztuk rocznie, co przekraczało o około 10 tys. sztuk planowaną zdolność produkcyjną maszyn i urządzeń, powodując ich szybsze zużycie. Produkcja tego modelu i jego odmian użytkowych trwała w Bielsku-Białej do 30 czerwca 1983 roku. Łącznie w FSM wyprodukowano 344 077 sztuk. Po jej zakończeniu produkowano w tym mieście Polskiego Fiata 126p, a w drugiej połowie lat 80. również przeznaczonego głównie na eksport Fiata 126p Bis. Zdolność produkcyjna tego zakładu wzrosła do około 60-70 tys. sztuk rocznie. Produkcja Fiata 126p Bis zakończyła się w 1991 roku, po uruchomieniu produkcji Fiata Cinquecento. Do Bielska-Białej przeniesiono wówczas produkcję Polskiego Fiata 126p.
1 grudnia 1990 roku w ramach komercjalizacji dotychczasowy kombinat wielozakładowy FSM został przekształcony w spółkę akcyjną. Po sprywatyzowaniu (90% akcji przejął Fiat Auto) 28 maja 1992 roku zmieniono nazwę spółki na Fiat Auto Poland. Część zakładów filialnych przejęły firmy należące do grupy Fiat Auto, tworząc swoje polskie oddziały, takie jak Teksid Poland (odlewy i odkuwki), Magneti Marelli Poland (osprzęt elektryczny). W 1993 roku zastąpiono używaną na niektórych rynkach markę "Polski Fiat" marką FIAT.

Dawniej, produkowane tam były samochody: FSM Syrena 105, (1972-1983, Bielsko-Biała) i Polski Fiat 126p (1973-1993, Bielsko-Biała i Tychy), a także Cinquecento (1991-1998, Tychy). Produkcję dwóch ostatnich modeli przejęła firma Fiat Auto Poland. Markę pierwszego z nich skrócono w 1993 r. z "Polski Fiat" do "Fiat", a produkcję kontynuowano do 2000 roku. Modele dostarczane od 1973 r. do sieci firmy FIAT były w niej najczęściej sprzedawane pod marką FIAT. W latach 1987-1991 w Bielsku-Białej powstawał Fiat 126 Bis.
Maksymalna produkcja w fabryce przekraczała 200 tys. sztuk rocznie. Na przełomie lat 80. i 90. spadała ona z powodu starzenia się konstrukcji Polskiego Fiata 126p (1990 - 155 188 szt., 1991 - 111 905 szt.), wygaszania produkcji Fiata 126 Bis (1990 - 36 364 szt., 1991 - 11 969 szt.) oraz wdrażania do produkcji licencyjnego Fiata Cinquecento (1991 - 5 614 szt.). Po przejęciu FSM przez FIAT Auto produkcja zaczęła szybko rosnąć do około 300 tys. sztuk rocznie.
Fabryka Samochodów Małolitrażowych posiadała własny Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Samochodów Małolitrażowych BOSMAL. Powstawały w nim różne wersje nadwoziowe i napędowe Polskiego Fiata 126p, m.in. pick-up oraz z przednim napędem. Na początku lat 80. powstało w nim kilka egzemplarzy prototypowego modelu FSM Beskid 106. Obecnie BOSMAL jest samodzielną placówką, wykonującą m.in. zlecenia firmy Fiat Auto Poland.